Ölçme İle Muayene


Karın boşluğunun röntgen ile muayenesi

         Bazı hastalıkların değerlendirilmesinde ölçme tekniklerinden yararlanılır. Ölçme birimlerinden uzunluk ölçüleri, hacim ölçüleri, ağırlık ölçüleri, geometrik ölçümler, basınç ölçüleri en fazla yararlanılan ölçümlerdir.

Vücudun herhangi bir yerinde oluşan yaranın ebatları; uzunluk, derinlik cm cinsinden değerlendirilirken benzetilen geometrik şekle göre de hacim (cm2) olarak yorumlanabilir. Ayrıca oluşan bir şişkinliğin (abse, fıtık, tümör gibi) çevresi cm olarak (mezüri ile) değerlendirilebilir.

Ruminantlarda ve equidelerde ön ve arka ayak tırnak ölçülerinin açısal ve uzunluk olarak normal ya da anormal olup olmadıkları belirlenerek ayak hastalıkları hakkında değerlendirme yapılabilir.

Hayvanlarda göğüs ve karın çevresi mezüri ile ölçülerek göğüs ya da karın boşluğundaki bazı hastalıklar (pneumothorax, hernia diaphragmatica, tympany, abomasum deplasmanı, peritonitis, pneumoperitoneum gibi)’la ilgili değerlendirmeler yapılabilir.

Hareket sistemini oluşturan eklemlerin fleksor ve ekstensor açıları (en küçük, normal ya da en büyük olarak)  hayvan türlerine göre derece (0) olarak ölçülerek belirlenir ve eklem ile ilgili hastalıklar (arthritis, sublukzasyon ya da lukzasyon, distorsiyon, konjenital anormallikler gibi)’ın değerlendirilmesinde yararlanılır. Yine bu hastalıklarla ilgili olarak eklem çevresinin ölçümü (cm olarak) yapılarak sağlam eklem ile mukayese edilerek değerlendirme yapılır.

Bir yürüyüş bozukluğu olarak değerlendirilen, ön ve arka bacaklar arasındaki inkoordinasyon olarakta ifade edilen ataxia’de adım boylarındaki değişiklikler ölçme ile değerlendirilebilir. Adım boylarındaki uzama hipermetri (hypermetria), kısalma ise hipometri (hypomertia) olarak değerlendirilir.  

Vücutta bulunan bazı boşlukların bir iç basıncı vardır. Göğüs iç basıncı, karın iç basıncı, göz içi basıncı, mide, bağırsak, idrar kesesi, uterus gibi yapıların intraluminal basınçları su basıncı (cmH2O) ya da civa basıncı (mm Hg) cinsinden belirlenerek basıncın artması ya da azalması dikkate alınarak hastalık yönünden değerlendirme yapılır. Pneumothorax ve hydrothorax gibi durumlarda göğüs iç basıncı artar. Gastrik dilatasyon, pneumoperitoneum, şiddetli peritonitis, ileri derecede abomasum deplasmanı gibi durumlarda karın iç basıncı artar. Rumen timpanisi, abomasum ve ya sekum dilatasyonlarında intraluminal basınçta artma belirlenir. İdrar retensiyonlarında idrar kesesi iç basıncı artar. İntraoküler basıncın artması glaukom olarak değerlendirilir.

Gözyaşının normal ya da anormal değerlerde olup olmadığını belirlemek için gözyaşı ölçümleri yapılır. Alt göz kapağının iç tarafına konan Schirmer test stripleri tarafından bir dakikada emilen gözyaşı miktarı mm olarak (mm/min) belirlenir ve değerlendirilir.

Vücut boşluklarında biriken ya da patolojik oluşumlar içinde toplanan sıvıların miktarı ml olarak belirlenerek hastalık yönünden değerlendirme yapılır. Hydrothorax, pyothorax, cylothorax gibi durumlarında göğüs boşluğunda sıvı, irin ya da lenf sıvısı artışı belirlenir. Peritonitis ya da asites gibi durumlar da ise karın boşluğunda sıvı artışı belirlenir. Akut arthritisler de eklem içi synovia miktarında artış (hydarthrose) belirlenir ki, bu boşluklardan aseptik punksiyon ile alınan sıvı içerikler bir kap içinde toplanarak hacmi hakkında fikir elde edilir ve hastalığın seyri ve şiddeti hakkında yorum yapılabilir.

Yine vücutta oluşan ve operasyonla uzaklaştırılan patolojik lezyonlar (tümör, kronik apse, nekrotik doku gibi) ya da patolojik sıvı içeriklerin ağırlıkları (gr, kg gibi) belirlenerek bir değerlendirme yapılabilir.

Vücut ısısı, ölçme ile belirlenebilen bir genel klinik bulgudur ki enfeksiyöz hastalık durumlarında yükselir, şiddetli sıvı ve kan kayıplarında ise düşer.