Hem beşeri hemde veteriner hekimlik alanında x ışınlarından yararlanılarak tanı (radiodiagnosis) ve tedavi (radiotherapy) yöntemleri geliştirilmiştir. Radyolojik muayene, radiodiagnostik yöntemi ifade eder.
Radyolojik muayene, küçük ve büyük hayvanlarda kemiklerin anatomik ya da patolojik-anatomileri hakkında önemli bulgular sağlar. Özellikle küçük hayvanlarda tüm vücutta ki kemiklerin (baş bölgesi, kolumna vertebralis, ön ve arka ekstremiteler ve pelvis bölgesi) radyografileri çekilebilirken büyük hayvanlarda daha çok ön ve arka ekstremiteleri oluşturan kemiklerin radyografileri çekilir.
Kolumna vertebralis ve ekstremite kemiklerinin patolojik durumlarında bir bölgenin mutlaka iki yönlü radyografisi alınmalıdır. İki yönlü radyografi, bölge ile ilgili süpheleri en aza indirmesi, ayrıca uygulanacak tedavi seçeneği hakkında da klinisyeni yanıltmaması bakımından önemlidir.
Radyolojik muayene, direkt ya da endirekt olarak alınan radyografide yapılır. Direkt radyografi daha çok kemiklerde tercih edilirken bazen göğüs ve karın boşluğunun değerlendirilmesinde de tercih edilir. Direkt radyografi için herhangi bir özel hazırlık gerekmezken karın ve özelliklede göğüs radyografisi çekilecek köpek ve kedilerde artifakt oluşturabilecek tüylerin kesilmesi yanlış yorumlamaları önleme açısından yararlı olabilir.
Endirekt radyografi ise radyopakt görüntü verebilen maddeler (baryum sülfat, hava, iyonik ve non-iyonik gibi kontrast maddeler)’in özellikle lumenli anatomik yapıların (gastrointestinal kanal, üriner sistem, kanalis vertebralis gibi) içine uygun bir şekilde verilerek alınan radyografilerde değerlendirilir. Endirekt radyografide belirlenen ve hazırlanan kontrast madde, belirli kurallara uyularak verilmesi gereken boşluk içine verilir.
Endirekt radyografide yapılan girişim kontrast maddenin verildiği sisteme, bazende verilen kontrast maddenin özelliğine göre isimlendirilir. Kontrast madde ile böbreklerin radyografik değerlendirilmesi piyelografi (pyelography), idrar kesesinin değerlendirilmesi sistografi (cystography), spinal kordun değerlendirilmesi myelografi (myelography), arterlerin değerlendirilmesi arteriografi (arteriography, angiography), venaların değerlendirilmesi venografi (venography, phlebography), eklem boşluklarının değerlendirilmesi artrografi (arthrography), tükrük kanallarının değerlendirilmesi sialografi (sialography), bronşların değerlendirilmesi bronkografi (bronchography), fistül kanalının değerlendirilmesi fistülografi (fistulography), uterusun değerlendirilmesi histerografi (hysterography), midenin değerlendirilmesi gastrografi (gastrography) olarak isimlendirilir.
Kontrast madde olarak hava ya da oksijen kullanıldığında ise bu kontrast maddenin verildiği sistemle birlikte isimlendirme yapılır. Retrograd olarak böbreklere steril hava verilerek yapılan radyolojik değerlendirme pnömopiyelografi (pneumopyelography), idrar kesesine steril hava verilerek yapılan radyolojik değerlendirme pnömosistografi (pneumocystography), intraperitoneal hava verilerek yapılan radyolojik değerlendirme pnömoperitonografi (pneumoperitonography), eklem boşluğuna hava verilerek yapılan radyolojik değerlendirme pnömoartrografi (pneumoarthrography) olarak isimlendirilir.
